Door Claire (voedingsdeskundige) van Leefbewustgezond.nl – Onlangs vroeg Daisy mij of ik het leuk vond om een stukje te schrijven voor haar blog over plantaardige melk. Leuk, want dit onderwerp stond al een tijdje op mijn to blog list! Ik zal in deze blog een korte introductie in plantaardige melk doen en in een volgende blog alle plantaardige melksoort aan bod laten komen. De recepten voor het maken van je eigen plantaardige melk, kun je dan op mijn blog lezen.
Laten we eens beginnen bij het begin. Melk. We drinken het (bijna) allemaal, zijn opgevoed met ‘melk is goed voor elk’, ‘melk de witte motor’ en ‘Joris driepinter’. Oké, Joris is misschien een generatie te ver terug maar we kennen ‘m allemaal wel toch? We hadden in de jaren negentig ook de leukste reclames over melk, met koeien die bommetjes maakten en lagen te chillen op een luchtbed in een zwembad. Ken je ‘m nog?
Toch is koemelk de laatste tijd in een wat minder goed daglicht komen te staan. De vraag ‘Is melk echt wel goed voor elk?’ hoor je vaker en vaker voorbij komen. In deze blog wil ik je kort uitleggen waarom koemelk misschien wel niet zo gezond is en wat je dan wél kunt drinken. Er zijn namelijk mogelijkheden te over, voor ieder wat wils!
Koemelk is voor kalfjes en moedermelk voor baby’s
Dit heb je vast wel eens iemand horen zeggen. In feite is koemelk net als moedermelk borstvoeding. Dat is dus voor zuigelingen, baby’s, en niet voor ons. Wij mensen hebben, net als alle andere zoogdieren, in de eerste levensjaren het enzym lactase in onze darmflora. Doordat wij beschikken over dit enzym zijn we in staat om de melksuiker (lactose) om te zetten naar glucose en galactose zodat dit in het bloed kan worden opgenomen. Zonder lactase is het onmogelijk om melksuiker te verteren. Naarmate we ouder worden, verdwijnt dat enzym langzaam maar zeker uit onze darmflora. Bij de een gaat dit sneller dan bij de ander, maar als we volwassen zijn hebben we aanzienlijk minder – of helemaal geen – lactase meer in onze darmflora.
Doordat we die melk met zijn allen stug door blijven drinken kunnen we hier diverse ongemakken van krijgen zoals; buikpijn, krampen, opgeblazen gevoel, winderigheid, diarree en in sommige gevallen zelfs overgeven. Wereldwijd heeft zo’n 70% van de bevolking moeite met het verteren van lactose. Waarvan het grootste deel het niet eens weet. Misschien heb jij ook wel eens last van bovenstaande symptomen, maar weet je niet te plaatsen waar het door komt.
Geen koemelk meer, maar wat dan wel?
In koemelk zit onder andere lactose (melksuiker) en caseïne (melk eiwitten) welke heel lastig te verteren zijn voor de darmen. Lactose en caseïne zitten bijna overal in tegenwoordig, vloeibaar en als poeder. Behalve in zuivelproducten wordt het gebruikt in diverse pakjes en zakjes en wist jij dat er in Rivella en Taksi zelfs lactose zit? 100% lactosevrij gaan eten is een behoorlijke uitdaging, en in de meeste gevallen gelukkig niet nodig. Kleine hoeveelheden weet ons lichaam vaak nog wel te verteren. Maar laten we dan wel dat pak melk en die yoghurt proberen te elimineren, en deze vervangen voor een plantaardige variant!
Plantaardige melk
Tegenwoordig zijn er zoveel verschillende soorten plantaardige melk te koop, en vaak gewoon in je vertrouwde supermarkt om de hoek. Zo is er amandelmelk, havermelk, rijstemelk, kokosmelk, sojamelk, hazelnotenmelk, hennepmelk en geitenmelk (niet plantaardig, wel goede vervanger). Laatst zag ik zelfs een reclame voor plantaardige melk van macadamia noten! Dat klinkt toch heerlijk?! Veel van deze melksoorten kun je heel gemakkelijk zelf maken, dit is vaak ook stukken voordeliger dan de store bought versies.
In een volgende blog, zal ik alle plantaardige melksoorten uitgebreid bespreken en recepten geven om het zelf te maken!
So stay tuned!
Door mijn koemelk intollerantie (niet voor lactose dus) heb ik al veel alternatieven uitgeprobeerd. Ik voel mij het allerfijnste bij de ongezoete amandelmelk van alpro. Soyamelk heeft te veel invloed op mijn hormonen waardoor ik niet lekker in me vel ga zitten.
Buiten dit ben ik sowieso nooit een voorstander geweest van het drinken van melk anders dan moedermelk. Evolutionair is de melk van andere diersoorten simpelweg totaal ongeschikt voor de mens daar de samenstelling ontzettend verschilt (daar wel eens overna gedacht?) het beste voorbeeld vind ik zelf dat baby’s bij de geboorte nog onvolgroeide hersenen hebben en dit een van de belangrijkste onderdelen is dat bij een baby moet ontwikkelen. moedermelk, van de mens dus, vol zit met voedingstoffen die dit proces stimuleren en zorgen voor een gezonde hersenontwikkeling zoals deze bedoeld is. Kalfjes daarentegen hebben voornamelijk baat bij het snel ontwikkelen van grotere stevigere botten en spieren daardoor heeft de melk van een koe een compleet andere samenstelling (met een ander doel als uitgangspunt) met veel meer proteïnen en daarnaast ook erg veel groeihormoon.
Je kan dus wel raden waarom Nederlanders een stuk langer zijn dan mensen uit landen waar bijna geen melk gedronken wordt..
Ja, ik ben het helemaal eens met je verhaal.
Je hebt bij Ekoland suikervrije soya yoghurt. Heerlijk fris en een beetje zuur.
Love it!!
Zoals anderen ook al hebben gezegd ligt het percentage mensen van Europese afkomst met lactase tekort eerder rond de 15%, ik vind de 70% die genoemd wordt geen goede manier van informatie presenteren.
Verder ben ik benieuwd naar de bron voor “caseïne is slecht te verteren voor de darmen”. Voor zover ik weet worden eiwitten al voor een heel groot deel afgebroken in de maag en daarna opgenomen als tri- en dipeptides of aminozuren in de dunne darm. Waarom zou er nog intact caseïne eiwit over zijn in de dikke darm?
Er zit een minimale hoeveelheid lactose in yoghurt.. Waarom laten staan?
Het valt me op dat er onwijs negatief wordt gedaan over koemelk, maar dat Alpro, aanbieder van de plantaardige vervangers, vrijwel overal suiker in haar pakjes erbij doet. Terwijl er toch ook een behoorlijke hype aan de gang is om zoveel mogelijk suikervrij te eten.
Bijvoorbeeld amandelmelk, in heel veel recepten staat dat je je melk kan vervangen door amandelmelk zodat het gerecht lactosevrij is. Ingrediëntenlijst: water, suiker (HUH?), en dan komt de rest. Als je toch een beetje wilt oppassen met wat je gebruikt en liever geen koemelk pakt omdat daar lactose, want: slecht verteerbare suikers, inzitten, is dit dan wel een goede vervanging? Ik heb het dus niet over echte lactose-intolerantie, maar gewoon als vervanger als je ervoor wilt kiezen om minder koemelk te gebruiken.
Kan iemand me uitleggen hoe dat zit?
Ik snap precies wat je bedoelt. Maar als je amandelmelk pakt moet je wel de ongezoete nemen. Die is wel zonder suiker. Maar het klopt wat jij zegt dat in veel alpro vaak suiker zit terwijl je dat niet verwacht. Maar voor de rest ben ik ook wel benieuwd 😉
Ik kan prima tegen melk en vind het lekker. Ik gebruik 1 glas magere melk per dag.
gut wat heerlijk dramatisch. het aandeel westerse volwassenen die geen lactose verdragen is helemaal niet zo groot als dat jij doet lijken. het is een beetje bangmakerij in mijn ogen… oh diarree? het komt door de melk want dat is voor kalfjes!
waar het probleem meer ligt is aan de hoeveelheid zuivel die mensen tegenwoordig gebruiken. waar 1 tot 2 glazen melk of 1 schaaltje yoghurt op een dag ‘normaal’ is nemen zo.veel. mensen bij praktisch iedere maaltijd zuivel. tsja…
Voor dat je zo heftig reageert dat ’t niet waar is. Kijk dit filmpje van een arts even; https://www.youtube.com/watch?v=hzyFZcuHmeI
Niet iedereen heeft er in zulke heftige mate last van. Maar het is zeker niet goed. Er is onderzoek gedaan naar de langere duur van gebruik van melk (plus er zitten onwijs veel calorieën in melk). In dit geval gaat ’t naast darm problemen ook om healthy ageing.
Kijk melk drinken is namelijk net als frisdrank drinken. Mensen vinden ’t lekker, verfrissend etc. (behalve ik want ik kan niet slikken als ik het drink).
Máár, na veelvuldig onderzoek, de reden waarvoor vroeger melk werd aangeprezen. Namelijk; sterke botten, heeft melk daar totaal geen aandeel in. Sterker nog, mensen die merk drinken hebben op oudere leeftijd zelfs snéller een gebroken heup in verhouding tot mensen die geen melk hebben gedronken.
Overal worden weer nieuwe dingen ontdekt zowel op gebied van technologie als gezondheid. Dan is ’t aan jezelf of je een glas cola/melk etc. drinkt en de hoeveelheid calorieën je binnen neemt. Maar deze dingen zijn niet perse niét waar omdat jij er de lasten niet van ondervindt.
En hoe zit het dan met schapenmelk en schapenyoghurt? Ik heb begrepen dat dat ook andersoortige, beter verteerbare eiwitten bevat dan koemelk. En de lactose? Ik vind het best lastig om kwark/yoghurt (het friszure smaakje) te vervangen.Ideeen?
Bovendien eet ik op dit moment FODMaP-arm, vanwege PDS, dus lactosevrij (nog in eliminatiefase). BEst lastig allemaal… Interessant genoeg overigens!
alle dierlijke zuivel bevat lactose. iemand die écht (en getest bij de huisarts) lactose-intolerantie heeft kan daar ook niet tegen. gezien je eliminatiedieet zou je het dus moeten laten staan
Super interessant! Ik drink geen melk maar ben echt wel een fan van magere kwark. Waar moet je dat dan door vervangen?!
Lijkt me wel moeilijk om dat lactose vrij te eten/drinken omdat het niet ‘gewoon’ is in de maatschappij en het dus in allerlei dingen zit.
Wat is eigenlijk een goede vervanger van yoghurt? Want soja-yoghurt schijnt ook niet echt goed voor je te zijn.
Hoi Ellen,
Geitenzuivel (ook als yoghurt verkrijgbaar) is weliswaar niet plantaardig, maar is mogelijk wel een goede vervanger van yoghurt van koemelk. Het bevat nog steeds lactose, maar een stuk minder waardoor het door veel mensen goed te verdragen valt, minder overgevoeligheidsreacties en maag-darmklachten geeft. Eiwitmoleculen die in geitenmelk zitten komen nagenoeg overeen met die van moedermelk. Vandaar. Maar in de volgende blog die aankomend weekend online komt, komen alle plantaardige melksoorten én geitenzuivel aan bod.
groetjes!
Daisy
of Kokosyoghurt!!
Ook heeeeeerlijk!
Hoewel het klopt dat een groot gedeelte van de wereldbevolking moeite heeft met lactose verteren, ligt dit getal een stuk lager in Nederland en omliggende landen. Juist omdat wij al eeuwen melk drinken, zijn wij beter in het verteren hiervan. Vroeger ontstonden er vaak darmproblemen met geadopteerde kindjes omdat zij uit niet-melkdrinkende gebieden kwamen en daardoor minder goed lactose konden verteren.
Inderdaad ook ik kan absoluut niet meer tegen lactose maar ik kan prima lactosevrij eten/drinken. Het merk MinusL (verkrijgbaar bij verschillende supermarkten) hebben veel lactosevrije producten. Plantaardige melkproducten krijg ik niet weg, bleh.
Ik vervang koemelk ook steeds vaker dor andere melk 🙂
Interessant! Ik ben benieuwd of bovenstaande ook voor kwark geldt.
Aangezien kwark gemaakt wordt van (halfvolle) melk, lijkt me dat het ook voor kwark geldt
Al die slogans en de promotie van de overheden uit heeft allemaal te maken met de grote overschotten die er in Europa waren. Europa gaf de boeren veel subsidies waardoor ze alsmaar meer gingen produceren en we uiteindelijk met een grote overschot aan o.a. melk zaten (Melkplas, boterberg…). Dus zijn ze dan vanuit Europa ook met een grootscheepse campagne begonnen om de mensen meer melk te laten drinken en het te veel wat in te perken. Sinds ik dat weet, sta ik heel kritisch tegenover zulke campagnes en laat ik melk doorgaans staan. Ik ben gek op amandelmelk dus heel benieuwd naar dat recept!
In Amerika is dat heel erg grootschalig gebeurt met mais. Daarom zit overal maissuiker in. Terwijl maissuiker zoeter is dan gewone suiker en ze er dus minder van in zouden hoeven stoppen (in bijv frisdrank) stoppen ze er net zoveel in. Hierdoor worden mensen ook sneller dik.
Geitenmelk is ook voor jonge geitjes en dus niet voor ons.
Wat ik mis in dit artikel zijn de melkdrankjes die lactose-vrij zijn. Zo is er tegenwoordig de lactosevrije melkdrank van Campina en Arla.
Ik ben benieuwd wat jouw mening over deze drankjes is en de met name de eventuele bezwaren.
Inderdaad, ik vervang mijn zuivel door de lactosevrije varianten om dat probleem op te lossen.